اولویت بندی حوضه های آبریز با استفاده از روش جدید فرآیند تحلیل شبکه ای فازی

منابع آب و خاک هر کشور از مهمترین منابع و زیربنای توسعه پایدار می‌باشند. حوضه آبریز نه تنها یک بخش هیدرولوژیکی است بلکه یک بخش اجتماعی، اقتصادی و زیست‌ محیطی نیز می‌باشد که نقش مهمی در توسعه پایدار یک کشور دارد. در این راستا و بر اساس اهداف سند چشم‌انداز کشور در صنعت آب، راهبردهای مختلف مدیریت جامع نظام آب کشور تدوین شده‌اند. یکی از مسائل مهم برنامه جامع آب به‌ ویژه در بخش تخصیص آب، مدیریت حوضه‌ های آبریز و اولویت ‌بندی آنها بر اساس راهبردهای بخش آب می‌باشد که با توجه به تعدد و تنوع راهبردها و همچنین ارتباطات پیچیده بین آنها، انجام این امر بسیار دشوار است. از جمله راهکارهای مؤثر در این زمینه، استفاده از روش‌های مختلف تصمیم‌گیری چندشاخص ه‌ای فازی می‌باشد. بنابراین، با توجه به اهمیت مسأله اولویت‌بندی حوضه‌ های آبریز بحرانی کشور در بخش تخصیص آب در برنامه کلان ملی، در این تحقیق یک الگوریتم جدید بر اساس روش فرآیند تحلیل شبکه ‌ای فازی و روش TOPSIS فازی ارائه شده است که شامل استفاده از اعداد فازی مثلثی در الگوریتم تصمیم‌ گیری می‌باشد. بر این اساس، 38 راهبرد بخش آب (S1, S2, …, S38) به ‌عنوان زیر معیار در 10 بخش (C1, C2, …, C10) که به آنها خوشه گفته می‌شود، تقسیم ‌بندی شدند. خوشه‌ ها نیز زیر مجموع ه‌ای از معیارهای اصلی (اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی) می‌باشند. گزینه‌ های مورد بررسی در این مقاله عبارتند از: حوضه‌ های‌ آبریز دریاچه ارومیه، اترک، سفیدرود، دریاچه نمک و زاینده‌ رود. از آنجا که ورودی‌های مدل شامل عبارات بیانی تصمیم‌ گیرنده می‌باشد، لذا استفاده از ریاضیات فازی امکان مدل کردن عدم قطعیت‌ها را فراهم می‌کند. یکی از مزایای مهم الگوریتم پیشنهادی جدید، استفاده از اعداد فازی مثلثی در تمام مراحل تصمیم‌گیری است. برای بررسی نحوه عملکرد مدل ارائه شده، نتایج بدست آمده از روش پیشنهادی با نتایج بدست آمده از روش ANP مقایسه شدند. بر این اساس حوضه آبریز دریاچه ارومیه در رتبه اول و حوضه آبریز اترک در رتبه آخر قرار دارد. همچنین تحلیل حساسیت بر روی وزن خوشه ‌ها انجام و چگونگی تأثیر آن در اولویت‌ بندی حوضه‌ های آبریز بررسی شد.